Βασικές γνώσεις του “Τι είναι ο διαβήτης;”
14 Νοεμβρίου. . .Κάθε χρόνο αυτή η μέρα είναι αφιερωμένη στο Διαβήτη! Ο διαβήτης είναι μια κατάσταση πολύ καλά πλέον, μέσα στην καθημερινότητα μας. Αν δεν πάσχουμε εμείς οι ίδιοι τότε σίγουρα κάποιο κοντινό μας άτομο. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητο όλοι μας να έχουμε τουλάχιστον τις βασικές γνώσεις που αφορούν το Διαβήτη, ώστε να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα σημάδια του και τον τρόπο για να «προφυλαχθούμε» από αυτόν.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. . .
Τι είναι ο διαβήτης;
Ο διαβήτης είναι μια ασθένεια που προκαλείται όταν η γλυκόζη του αίματος (το λεγόμενο σάκχαρο) είναι διαρκώς σε πολύ υψηλά επίπεδα. Το σάκχαρο αυτό, είναι η κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού, δηλαδή ο οργανισμός μας τρέφεται με γλυκόζη, την οποία λαμβάνουμε μέσω των τροφών που καταναλώνουμε.
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και η «δουλειά» της είναι να δεσμεύει τη γλυκόζη που βρίσκεται στο αίμα (την οποία λάβαμε από τα τρόφιμα) και να την μεταφέρει στα κύτταρα ώστε να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια. Μερικές φορές όμως, ο οργανισμός μπορεί να παράγει μειωμένη ποσότητα ινσουλίνης ή να μην παράγει καθόλου. Εδώ βρίσκεται και το πρόβλημα! Η χαμηλή παραγωγή ινσουλίνης έχει ως αποτέλεσμα την παραμονή αυξημένης ποσότητας γλυκόζης στο αίμα γιατί δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη ώστε να μεταφέρει τη γλυκόζη στα κύτταρα για να χρησιμοποιηθεί.
Η υπερβολική γλυκόζη στο αίμα, η γνωστή υπεργλυκαιμία, με την πάροδο του χρόνου εκτός από τον διαβήτη, προκαλεί και άλλα προβλήματα υγείας, όπως προβλήματα με την όραση, καρδιακή νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο, υψηλή πίεση αίματος, δυσλειτουργία των νεφρών, νευρολογικά προβλήματα κ.ά. Ο διαβήτης δεν είναι θεραπεύσιμος αλλά αντιμετωπίσιμος δηλαδή είναι μια κατάσταση που υπάρχει για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενή. Ωστόσο, μπορείτε να τον διαχειριστείτε λαμβάνοντας κάποια σημαντικά μέτρα ώστε να ζείτε αρμονικά με το διαβήτη μια φυσιολογική ζωή.
Συχνά θα ακούσετε τον όρο «προδιαβήτη»…
Ο προδιαβήτης είναι ένα βήμα πριν τον διαβήτη. Στο στάδιο αυτό, το άτομο δεν έχει διαγνωστεί ακόμα με διαβήτη. Θεωρείται ένα χρονικό περιθώριο σαν μια ευκαιρία που δίνεται από τον ίδιο τον οργανισμό στο άτομο ώστε να δράσει, αλλάζοντας τις λανθασμένες διατροφικές συνήθειες και γενικότερα το λανθασμένο τρόπο ζωής ώστε να αποφύγει ή να καθυστερήσει το διαβήτη. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω είναι μια ευκαιρία που έχει το προδιαβητικό άτομο προτού λάβει φαρμακευτική αγωγή να συμμορφωθεί σε πιο υγιεινού ρυθμούς (σωστή και ισορροπημένη διατροφή συνδυασμένη με άσκηση) ώστε τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα να διατηρούνται σε φυσιολογικά επίπεδα.
Οι πιο συνηθισμένοι τύποι διαβήτη είναι:
Διαβήτης τύπου 1
Ο Διαβήτης τύπου 1, θεωρείται αυτοάνοσος διότι το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη με αποτέλεσμα να μην παράγεται καθόλου ή και ελάχιστη ινσουλίνη. Συνήθως τα άτομα που διαγιγνώσκονται με αυτό τον τύπο είναι παιδιά και νεαροί ενήλικες, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Τα άτομα που νοσούν με αυτό τον τύπο πρέπει να λαμβάνουν καθημερινά ενέσιμη ινσουλίνη και να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά με τη διατροφή τους.
Διαβήτης τύπου 2
Στο διαβήτη τύπου 2 ο οργανισμός δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή δεν μπορεί να τη χρησιμοποιήσει σωστά. Μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία ακόμα και σε παιδιά, αν και είναι πιο συχνός σε ενήλικες και ηλικιωμένους. Είναι ο τύπος με το μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης και σχετίζεται με το υπερβολικό βάρος και τη συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, τη λεγόμενη κοιλιακή παχυσαρκία.
Διαβήτης κύησης
Ο διαβήτης κύησης αναπτύσσεται σε ορισμένες γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η διάγνωση γίνεται κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και στην ουσία είναι διαβήτης τύπου 2. Ο τύπος αυτός τις πλείστες φορές εξαφανίζεται μετά τη γέννηση του βρέφους. Είναι σημαντικό όμως, να αντιμετωπίζεται κατά την εγκυμοσύνη διότι ο μη ελεγχόμενος διαβήτης (οποιουδήποτε τύπου) προκαλεί επιπλοκές. Ωστόσο, οι γυναίκες που είχαν αποκτήσει διαβήτη κύησης, έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 στη μετέπειτα ζωή τους.
Ποιά είναι τα πρώτα σημάδια;
Καταρχήν πρέπει να γνωρίζετε πως τα συμπτώματα του διαβήτη μπορεί για τα πρώτα χρόνια να μην είναι εμφανή. Γεγονός που δυσκολεύει και καθυστερεί τη διάγνωση του, ειδικά αν δεν είστε τακτικοί στα «check up» σας. Αυτά που θα σας ανησυχήσουν πρώτα είναι το αίσθημα της πολυδιψίας, η πολυουρία, το συχνό και έντονο αίσθημα της πείνας και της κούρασης, η θολή όραση, η απώλεια βάρους χωρίς την ανάλογη προσπάθεια, το μούδιασμα των χεριών και των ποδιών και η αργή επούλωση των πληγών.
Πότε γίνεται διάγνωση του διαβήτη;
Τα κριτήρια που επιβεβαιώνουν το διαβήτη είναι τα εξής:
- Η παρουσία των πιο πάνω συμπτωμάτων (πολυουρία, πολυδιψία, ανεξήγητη απώλεια βάρους) σε συνδυασμό με τυχαία μέτρηση της γλυκόζης του αίματος να είναι πάνω και ίσο από 200mg/dl.
- Η μέτρηση της γλυκόζης του αίματος σε νηστεία κυρίως τις πρωινές ώρες (καθόλου λήψη τροφής) για τουλάχιστον 8 ώρες είναι πάνω και ίσο με 126 mg/dl, και
- Η μέτρηση της γλυκόζης του αίματος 2 ώρες μετά τη χορήγηση 75γρ. γλυκόζης, είναι πάνω και ίσο με 200mg/dl.
Σημείωση: Αξίζει να γνωρίζετε πως προδιαβήτης θεωρείται όταν η μέτρηση της γλυκόζης του αίματος σε νηστεία (καθόλου λήψη τροφής) για τουλάχιστον 8 ώρες είναι μεταξύ 100-125mg/dl, και η μέτρηση της γλυκόζης του αίματος 2 ώρες μετά τη χορήγηση 75γρ. γλυκόζης είναι μεταξύ 140-199mg/dl.
Αντιγόνη Ανδρέου
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, RD, MSc
Βιβλιογραφία:
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2016). What is Diabetes? [online]. Last accessed 13th November 2017. Available at: https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2016). Symptoms & Causes of Diabetes. [online]. Last accessed 13th November 2017. Available at: https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/symptoms-causes
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2016). Diabetes Tests & Diagnosis [online]. Last accessed 13th November 2017. Available at: https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/tests-diagnosis