Το Φάσμα του Αυτισμού και Διατροφικές Διαταραχές

Το Φάσμα του Αυτισμού και Διατροφικές Διαταραχές
02/04/2020
Αναρτήθηκε από: Change Eat

Στις μέρες μας οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών και η συμπεριφορά τους κατά την σίτιση είναι ένα θέμα το οποίο απασχολεί τους περισσότερους γονείς. Η επιστημονική κοινότητα επιβεβαιώνει τον προβληματισμό των γονέων, αναφέροντας σε έρευνα που έγινε στην Κύπρο το 2009 ότι οι διατροφικές διαταραχές σε παιδιά τυπικής ανάπτυξης και σχολικής ηλικίας έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια κατά 35%.

Ορίζοντας τις διατροφικές διαταραχές βάσει του DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), αυτές αφορούν την πρόσληψη τροφής και είναι η Ψυχογενής Ανορεξία, η Ψυχογενής Βουλιμία, η Επεισοδιακή Υπερφαγία και οι Διατροφικές Διαταραχές μη προσδιορισμένες αλλιώς (EDNOS).

Παρατηρούμε το ποσοστό αυτό να αυξάνεται, όταν οι έρευνες εστιάζουν σε μη τυπικό πληθυσμό, όπως παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές. Συγκεκριμένα, τα παιδιά που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν διατροφικές διαταραχές, από παιδιά τυπικής ανάπτυξης.

Είναι σημαντικό στο σημείο αυτό να οριστεί τι είναι το φάσμα του αυτισμού. Ο αυτισμός είναι μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή. Ο όρος Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (Δ.Α.Δ.) θεωρείται συνώνυμος με τον όρο Διαταραχή του Φάσματος του Αυτισμού. Η Δ.Α.Δ είναι ένας ευρύς όρος ο οποίος περικλείει πιθανές δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση, στην συμπεριφορά και στη συναισθηματική κατάσταση. Παρουσιάζονται πιθανές δυσκολίες στην επικοινωνία, στον λόγο και στην ομιλία, καθώς και περιορισμένο/επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων. Επίσης τα παιδιά με Δ.Α.Δ. είναι πιθανό να παρουσιάσουν ανομοιογενή ανάπτυξη γνωσιακών λειτουργιών και διαταραχή αισθητηριακής ολοκλήρωσης. Οι προαναφερόμενες πιθανές δυσκολίες ποικίλουν από παιδί σε παιδί.

Σύμφωνα με την Lisa Geraud (2016), η διαταραχή αισθητηριακής ολοκλήρωσης που συχνά συναντάμε στα παιδιά με Δ.Α.Δ. συνδέεται άμεσα με διαταραχές διατροφής. Συγκεκριμένα, παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες αισθητηριακής ολοκλήρωσης, δυσκολεύονται να επεξεργαστούν ερεθίσματα που προέρχονται από την αίσθηση της όρασης, όσφρησης, γεύσης, αφής, ακοής και από αισθήσεις που έχουν να κάνουν με το υπόλοιπο σώμα. Όταν λοιπόν τα παιδιά αποφεύγουν συστηματικά πιθανές αισθητηριακές εμπειρίες που τους είναι δυσάρεστες, μπορεί να καταναλώνουν περιορισμένη ποικιλία και ποσότητα τροφίμων. Ως εκ τούτου παρατηρούνται, απώλεια βάρους, μειωμένη ανάπτυξη ή ακόμη και υποσιτισμός. Επιπροσθέτως, στην βιβλιογραφία αναφέρονται οι εξής αιτίες:

  1. Πόνος
  2. Δυσφορία/Αδιαθεσία
  3. Ανώριμες κινητικές, στοματοπροσωπικές δεξιότητες και δεξιότητες κατάποσης
  4. Συμπεριφορά
  5. Διατροφικές διαταραχές
  6. Διαταραχή Αισθητηριακής Επεξεργασίας

 

Λόγω της πολυπλοκότητας αυτού του τομέα ο γονέας/φροντιστής του παιδιού που εμπίπτει στο φάσμα του αυτισμού πρέπει να ερευνήσει μαζί με ειδικούς/θεραπευτές τα αίτια πιθανών διαταραχών διατροφής προκειμένου να καταλήξουν στην αντιμετώπιση/θεραπεία αυτών. Η απαραίτητη διεπιστημονική ομάδα πρέπει να απαρτίζεται από:

  • Παιδοψυχολόγο/Παιδοψυχίατρο
  • Παιδίατρο
  • Κλινικό Διαιτολόγο
  • Εργοθεραπευτή
  • Λογοθεραπευτή

 

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Κατά την βιβλιογραφία, αναφέρονται ποικίλες προσεγγίσεις οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού με διατροφικές διαταραχές. Στο σημείο αυτό παραθέτονται οι πιο συχνά αναφερόμενες:

  • Ψυχολογική Υποστήριξη – Ψυχοθεραπεία 
  • Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία (CBT)
  • Οικογενειακή Συμβουλευτική – Ψυχοθεραπεία 
  • Υποστήριξη από Κλινικό Διαιτολόγο
  • Θεραπευτικά Προγράμματα από εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, διαιτολόγο (πχ. SOS Approach to Feeding)
  • Φαρμακευτική Αγωγή

Οι αναφερόμενες προσεγγίσεις δεν λειτουργούν αυτόνομα. Το παιδί με διατροφικές διαταραχές είναι απαραίτητο να λαμβάνει συνδυασμό θεραπειών από την πολυεπιστημονική ομάδα που αναφέρεται. Επίσης είναι καλό να αναφερθεί ότι ορισμένες θεραπείες λειτουργούν καλύτερα σε συγκεκριμένες διατροφικές διαταραχές. 

 

Γενικές Στρατηγικές για την επίλυση δυσκολιών κατά τα γεύματα

1. Παρέχετε στο παιδί ένα «κοινωνικό πρότυπο» την ώρα των γευμάτων

  • Η οικογένεια πρέπει να τρώει μαζί, στο τραπέζι το ίδιο φαγητό
  • Το παιδί δεν πρέπει να είναι το κέντρο προσοχής του γεύματος
  • Συζητήστε μαζί του τα χαρακτηριστικά της κάθε τροφής (πχ. γλυκό, πικρό, μαλακό, σκληρό κτλ)
  • Δημιουργήστε μια ευχάριστη και διασκεδαστική ατμόσφαιρα για το παιδί
  • Παρακινήστε το παιδί να συμμετάσχει στην διαδικασία προετοιμασίας αλλά και συμμαζέματος του γεύματος
  • Μην τιμωρείτε το παιδί εάν δεν τρώει, όμως είναι σημαντικό να παραμένει στο τραπέζι μέχρι να τελειώσουν όλοι

 

2. Δομήστε τα γεύματα

  • Βάλτε το παιδί να κάτσει στο ίδιο μέρος κάθε φορά με σωστή στάση σώματος
  • Δημιουργήστε μια ρουτίνα στο φαγητό (αρχή-μέση-τέλος)
  • Μην βάζετε στο πιάτο του παιδιού υπερβολική ποικιλία από τροφές (έως και 3 φαγητά)
  • Μην υπερβαίνετε τα 30 λεπτά ανά γεύμα
  • Μην απαιτείτε από το παιδί να δοκιμάσει όλα τα φαγητά που υπάρχουν στο τραπέζι

 

3. Χρησιμοποιείστε ενισχυτές

  • Επιβραβεύστε λεκτικά το παιδί και στην παραμικρή προσπάθειά του να δοκιμάσει ένα φαγητό
  • Επιβραβεύστε λεκτικά τα αδέρφια του παιδιού όταν δοκιμάζουν νέες τροφές
  • Μπορείτε να χρησιμοποιείτε υγιεινές τροφές για ενισχυτές 
  • Το παιχνίδι με το φαγητό θεωρείται ενισχυτής

 

4. Ενισχύστε το γνωστικό υπόβαθρο του παιδιού

  • Κατονομάστε τις τροφές που παρουσιάζονται στο παιδί
  • Παρακινήστε το παιδί να επεξεργαστεί με τις αισθήσεις του τα φαγητό (όσφρηση, αφή, μυρωδιά, όραση)
  • Συζητήστε με το παιδί από πού προέρχεται η κάθε τροφή (πχ. ψωμί-αλεύρι-σιτάρι) ή πως μαγειρεύεται το εκάστοτε φαγητό

 

Μαρία Μπέη

Λογοθεραπεύτρια

BA., MEd. (Autism)

[email protected]

 

Βιβλιογραφία:

  • Κατσουνάρη, 2009. Ψυχογενείς διατροφικές διαταραχές στην παιδική και εφηβική ηλικία στην Κύπρο: συμβουλευτική της πρόληψης και της αντιμετώπισης
  • American Psychiatric Association. Feeding and eating disorders: DSM-5 selections. American Psychiatric Association Publishing 2016
  • Cermak SA, Curtin C, Bandini LG. (2010). Food selectivity and sensory sensitivity in children with autism spectrum disorders
  • Geraud, L. (2016). What You Must Know About Eating Disorders and the Autism Spectrum – https://www.eatingrecoverycenter.com 
  • Goldschmidt J, Song HJ. (2015). At-Risk and Underserved: A Proposed Role for Nutrition in the Adult Trajectory of Autism
  • Kodak T, Piazza C. (2008). Assessment and behavioral treatment of feeding and sleeping disorders in children with autism spectrum disorders
  • Lucarelli J, Pappas D, Welchons L, Augustyn M. (2017). Autism spectrum disorder and avoidant/restrictive food intake disorder
  • Raiten DJ, Massaro T. (1986). Perspectives on the nutritional ecology of autistic children. J Autism Dev Disord
  • Toomey K, Ross ES. Assessment and Treatment Using the SOS Approach to Feeding. 21-24 July 2016, Nicosia, Cyprus.

 

Ιστοσελίδες 

 

Κατηγορίες

Τελευταία Νέα

Το παιδί μου δεν βάζει βάρος: Στρατηγικές για ασφαλή αύξηση βάρους! Βασικές γνώσεις για τα συμπληρώματα κρεατίνης! Γλυκοπατάτα γεμιστή με κιμά. Τι να τρώω πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προπόνηση;