Γάλα & Ορμόνες: Η Αλήθεια! (Μέρος ΙΙ)

Στο προηγούμενο άρθρο διαβάσατε μερικές αλήθειες για το γάλα και τις ορμόνες που βρίσκονται σ’ αυτό. Ελπίζω να αρχίσατε έστω και στο ελάχιστο, να σκέφτεστε αν όντως υπάρχει κάποια επιστημονική βάση για τον πόλεμο που δέχεται το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα το τελευταίο διάστημα. Σ’ αυτό το άρθρο θα βρείτε ακόμα περισσότερες αλήθειες όσον αφορά το γάλα και τις ορμόνες!

 

Η ορμόνη ΙGF-1 ΔΕΝ προκαλεί καρκίνο!

Πολλοί μύθοι περί υγείας πηγάζουν από βασικές επιστημονικές παρεξηγήσεις. Όταν πρόκειται για ασθένειες, ένας από τους πιο κυρίαρχους μύθους, είναι ότι οι σύνθετες ασθένειες έχουν μία μόνο αιτία. Για παράδειγμα πολλοί πιστεύουν ότι ο διαβήτης προκαλείται από την πρόσληψη ζάχαρης (ή ακόμη και από τους υδατάνθρακες), ότι το αλάτι είναι η αιτία της υψηλής πίεσης του αίματος και ότι η ορμόνη IGF-1 προκαλεί καρκίνο. Ωστόσο, τόσο ο καρκίνος όπως και οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες ασθένειες, είναι πολυπαραγοντικές ασθένειες και κάθε μορφή καρκίνου πιθανότατα προκαλείται από μια σειρά αλληλένδετων παραγόντων. Έτσι όταν κάποιοι ισχυρίζονται ότι η αυξητική ορμόνη ή η ορμόνη IGF-1 είναι αιτία καρκίνου, είναι δηλώσεις αναληθές και ατεκμηρίωτες.

Αυτό που ήδη ξέρουμε, είναι ότι τα υψηλά επίπεδα IGF-1 μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ενός τύπου καρκίνου (του προστάτη) και όχι του καρκίνου γενικά. Το γεγονός ότι τα υψηλά επίπεδα IGF-1 μπορεί να προωθήσουν έναν ενιαίο τύπο καρκίνου είναι απλά μια υπόθεση και ένας ακόμη παράγοντας, όχι ένα γεγονός! Πιθανότατα θα έπαιρνε μόνο ένα μέρος μιας περίπλοκης συρροής πολλών παραγόντων.

Οι περισσότεροι ισχυρισμοί, ότι η IGF-1 είναι η πρωταρχική αιτία οποιουδήποτε καρκίνου βασίζεται σε μελέτες κυττάρων, στις οποίες εννοείται δεν μπορούμε να βασιστούμε για την καθιέρωση μιας αιτίας και ενός αποτελέσματος, με τις τόσες περίπλοκες αλληλεπιδράσεις που συμβαίνουν μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Οι μελέτες σε κύτταρα μπορούν να οδηγήσουν μόνο σε υποθέσεις που μπορούν στη συνέχεια να δοκιμαστούν σε περαιτέρω επιστημονικές μελέτες. Αυτές οι επιστημονικές μελέτες έχουν γίνει και δείχνουν (μεταξύ άλλων) ότι ακόμα και όταν τα επίπεδα της IGF-1 στο αίμα αυξάνονται λίγο, η πρόσληψη γάλατος χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου – ιδιαίτερα  σε άτομα με υψηλά επίπεδα IGF-1 στο αίμα. Αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα της υπόθεσης ότι η κατανάλωση γάλακτος προκαλεί γενικά τον καρκίνο.

 

Το γάλα ΔΕΝ αυξάνει τον κίνδυνο να αποκτήσετε καρκίνο!

Το να γίνει εκτίμηση της σχέσης μεταξύ μιας συγκεκριμένης τροφής και μιας μορφής καρκίνου είναι πολύ πιο δύσκολο από ό, τι πολλοί υποθέτουν. Ακόμα κι αν παρατηρηθεί μια συσχέτιση, δεν είναι ασφαλές να υποθέσει κανείς ότι το ένα προκαλεί το άλλο – ίσως να είναι και το αντίστροφο (αυτό ονομάζεται αντίστροφη αιτιότητα – το οποίο πιθανώς εξηγεί γιατί συσχετίζονται τα τεχνητά γλυκαντικά ροφήματα και η παχυσαρκία). Κατανοήστε ότι μια έκθεση και ένα αποτέλεσμα που φαίνεται να συνδέονται, δεν σημαίνει ότι το ένα προκάλεσε  το άλλο.

Όταν πρόκειται για επιστημονικές έρευνες σχετικά με το τι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου, συνήθως δεν έχουμε τίποτα άλλο από απλές παρατηρήσεις (observations). Δεν μπορούν να διεξάγχθούν διαχρονικές ελεγχόμενες μελέτες, διότι θα ήταν τελείως ανήθικο κάποιοι επιστήμονες να προσπαθήσουν να προκαλέσουν ενεργό καρκίνο σε μια ομάδα ανθρώπων, και αν γινόταν και έβλεπαν ακόμη και μια μικρή αύξηση στην επίπτωση του καρκίνου, θα έπρεπε να τερματίσουν τη μελέτη αμέσως. Για να μπορέσει κανείς να ισχυριστεί ότι το γάλα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου, θα χρειαζόταν να δείξει (μεταξύ άλλων) ότι η κατανάλωση γάλακτος συσχετίζεται σταθερά με έναν έντονα αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και ότι αυτό το αποτέλεσμα εξαρτάται από τη δόση. Να είστε σίγουροι ότι ΔΕΝ είναι αυτό που βλέπουμε.

 

Όσοι είναι ενάντια στο γάλα (ή απλά φοβισμένοι με το γάλα), πιθανόν να έχουν την τάση να  μεγαλοποιούν και να επισημάνουν τον αυξημένο κίνδυνο πρόωρου καρκίνου του προστάτη, που φαίνεται να ακολουθεί η υψηλή κατανάλωση γάλακτος. Η βιβλιογραφία όμως, δείχνει ότι ο αυξημένος κίνδυνος είναι μόλις 3% ανά 200 ml γάλακτος την ημέρα. Αυτό είναι και το επίκεντρο των όσων άρθρων που μέσω της επιλεκτικής παρουσίασης της βιβλιογραφίας, αποκαλύπτονται ως ιδεολόγοι κατά του γάλακτος.

Όσοι είναι υπέρ του γάλακτος, μπορεί να δώσουν έμφαση στον μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, όπως τονίζεται σε μια ανάλυση 10 μελετών που έδειξαν 15% μειωμένο κίνδυνο όταν καταναλώσαν 250mL / ημέρα σε σύγκριση  με λιγότερο από 70ml / day. Μπορεί να εστιαστούν στο ότι η πρόσληψη γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων συσχετίστηκε με  μειωμένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 και με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, ιδιαίτερα εγκεφαλικού επεισοδίου (βλέπε την συγκεκριμένη μας ανάρτηση στην σελίδα μας στο Facebook ( https://www.facebook.com/changeeat.cy/photos/a.331832160516563.1073741828.299639763735803/442657836100661/?type=3&theater) . Ή μπορεί να εστιάσουνε σε μία νέα μετα-ανάλυση σχετικά με τον καρκίνο του μαστού που – αντίθετα με το τι θα έλεγε οποιοσδήποτε φοβάται τις ορμόνες στο γάλα – δείχνει ότι η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων συσχετίζεται με μια ελάττωση του κινδύνου έως και 24% .

Το θέμα δεν είναι αν είστε υπέρ ή κατά του γάλακτος. Η επιστήμη δεν ενθαρρύνει καμία από αυτές τις ασπρόμαυρες απόψεις, όπως ούτε και εμείς. Υπάρχουν πολλές μέσες οδοί μεταξύ των δύο άκρων που ουσιαστικά δεν σας αναγκάζουν καν να επιλέξετε πλευρά.

Ίσως το γάλα παίζει ένα (μικρό) ρόλο στην προστασία τόσο από κάποιους καρκίνους όσο και στην προώθηση άλλων. Ωστόσο, είναι εντελώς λάθος να ισχυρίζεται κανείς τόσο έντονα ότι το γάλα προκαλεί καρκίνο. Τα κριτήρια και οι αποδείξεις για την τεκμηρίωση αυτής της αιτιότητας απλά δεν υπάρχουν. Επομένως καλύτερα να μην ανησυχείτε για το γάλα όταν πρόκειται για καρκίνο στον άνθρωπο. Υπάρχουν άλλα θέματα που πρέπει να ανησυχούμε – όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ και η παχυσαρκία – αν πραγματικά θέλουμε να μειώσουμε τον κίνδυνο  για καρκίνο!

 

Δυστυχώς, αυτές οι αναλήθειες και πολλές φορές τα ψέματα σχετικά με το γάλα, τις ορμόνες και τον καρκίνο, είναι αρκετά πειστικές για να ξεγελάσουν ακόμη και λογικούς ανθρώπους. Αν ήταν όντως αλήθεια ότι το γάλα ήταν γεμάτο ορμόνες που μας προκαλούσαν καρκίνο, θα ήταν παράλογο να μην το “φωνάζουν” συνεχώς οι αρχές υγείας και οι επαγγελματίες της υγείας να αναλάβουν δράση. Αλλά δεν είναι αλήθεια όσο και αν κάποιοι το πιστεύουν με τόσο πάθος! Το θέμα έχει επίσης πάρει μεγάλες διαστάσεις επειδή το γάλα και η υγεία έχουν αναμειχθεί με το γάλα και το κλίμα, το γάλα και την καλή διαβίωση των ζώων ή το γάλα και τις μεγαλοβιομηχανίες παρασκευής γαλακτοκομικών.

Είναι απολύτως φυσιολογικό να σκεφτεί κανείς ότι η παραγωγή γάλακτος είναι ανήθικη ή ότι οι υπεύθυνοι για την παραγωγή γάλακτος ή οι γαλακτοκομικοί εκπρόσωποι γαλακτοπαραγωγών υπερβάλλουν για τα οφέλη της υγείας από την από την κατανάλωση γάλακτος. Είναι εξίσου λογικό να αμφισβητείται η αναγκαιότητα κατανάλωσης γάλακτος και αν η κατανάλωση γάλακτος είναι κακή για το περιβάλλον. Να θυμάστε  πως είναι σημαντικό να μάθετε να διαχωρίζετε τα θέματα, γιατί καμιά από τις προαναφερθείσες στάσεις δεν αλλάζει τα δεδομένα της επιστήμης για το γάλα, τις ορμόνες και τον καρκίνο!

 

Κλείνοντας . . .

Εύχομαι να κατάφερα να σας δώσω μια μικρή εικόνα  και ορισμένες αλήθειες όσον αφορά την κατανάλωση του γάλακτος και το ρίσκο για καρκίνο, ή τουλάχιστον να σας έδωσα “τροφή για σκέψη” όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα! Εννοείται πως ο καθένας ξεχωριστά είναι ελεύθερος να σχηματίζει και να εκφράζει την άποψη του. Για μένα όμως είναι εξίσου σημαντικό να σχηματίζεται μια άποψη με βάση κάποια (επιστημονικά) δεδομένα, και όχι να βασίζεται σε κάποια τυχαία ιστοσελίδα ή άρθρο που μπορεί να γράφτηκε από τον οποιοδήποτε και με (σχεδόν πάντα) μεγαλοποιημένα και μυθοποιημένα αβάσιμα στοιχεία! Τέλος, κρατήστε τουλάχιστον αυτό “η επιστήμη δεν ενθαρρύνει καμιά ασπρόμαυρη άποψη, όπως ούτε και εμείς!”.

 

 

 

Στέφανος Ματσούκας

Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc

 

Βιβλιογραφία:

Aune, D., Navarro Rosenblatt, D., Chan, D., Vieira, A., Vieira, R., Greenwood, D., Vatten, L. and Norat, T. (2014). Dairy products, calcium, and prostate cancer risk: a systematic review and meta-analysis of cohort studies. American Journal of Clinical Nutrition, 101(1), pp.87-117.

Brinckman, D. (2000). AgBioForum 3: The Regulation Of rBST: The European Case. [online] Agbioforum.org. Available at: http://www.agbioforum.org/v3n23/v3n23a15-brinckman.htm

Collier, R. and Bauman, D. (2014). Update on human health concerns of recombinant bovine somatotropin use in dairy cows. Journal of Animal Science, 92(4), pp.1800-1807.

FDA (2009). Report on the Food and Drug Administration’s Review of the Safety of Recombinant Bovine Somatotropin.Fda.gov. Available at: https://www.fda.gov/AnimalVeterinary/SafetyHealth/ProductSafetyInformation/ucm130321.htm

Grgurevic, N., Koracin, J., Majdic, G. and Snoj, T. (2016). Effect of dietary estrogens from bovine milk on blood hormone levels and reproductive organs in mice. Journal of Dairy Science, 99(8), pp.6005-6013.

Juskevich, J. and Guyer, C. (1990). Bovine growth hormone: human food safety evaluation. Science, 249(4971), pp.875-884.

Larsson, S., Crippa, A., Orsini, N., Wolk, A. and Michaëlsson, K. (2015). Milk Consumption and Mortality from All Causes, Cardiovascular Disease, and Cancer: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients, 7(9), pp.7749-7763.

Ma, J., Giovannucci, E., Pollak, M., Chan, J., Gaziano, J., Willett, W. and Stampfer, M. (2001). Milk Intake, Circulating Levels of Insulin-Like Growth Factor-I, and Risk of Colorectal Cancer in Men. JNCI Journal of the National Cancer Institute, 93(17), pp.1330-1336.

McLaughlin, J., Olivo-Marston, S., Vitolins, M., Bittoni, M., Reeves, K., Degraffinreid, C., Schwartz, S., Clinton, S. and Paskett, E. (2011). Effects of Tomato- and Soy-Rich Diets on the IGF-I Hormonal Network: A Crossover Study of Postmenopausal Women at High Risk for Breast Cancer. Cancer Prevention Research, 4(5), pp.702-710.

Qin, L., He, K. and Xu, J. (2009). Milk consumption and circulating insulin-like growth factor-I level: a systematic literature review. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 60(sup7), pp.330-340.

Zang, J., Shen, M., Du, S., Chen, T. and Zou, S. (2015). The Association between Dairy Intake  and Breast Cancer in Western and Asian Populations: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of Breast Cancer, 18(4), p.313.