Τι είναι οι θερμίδες;

Λίγο ή πολύ όλοι χρησιμοποιούμε ή έστω ακούμε αυτή τη λέξη στη καθημερινότητα μας. Γνωρίζουμε όμως τι είναι; Η απάντηση φυσικά δεν είναι η ακόλουθη «Οι θερμίδες είναι κάτι μικρά πλασματάκια που πάνε στην ντουλάπα και μου στενεύουν τα ρούχα!”  Η θερμίδα, σύμφωνα με το Γ. Μπαμπινιώτη είναι «Η μονάδα μέτρησης του ενεργειακού περιεχομένου των τροφίμων». Η κοινωνία έχει δημιουργήσει πολλές αντιλήψεις και συναισθήματα γύρω από το θέμα των θερμίδων.  Αυτά τα συναισθήματα φαίνεται  να επικρατούν λόγο της λανθασμένης κρίσης τροφίμων, λαμβάνοντας υπόψη μόνο ένα αριθμό, τον αριθμό των θερμίδων. Οι θερμίδες που περιέχει ένα αγαπημένο μας γεύμα ή επιδόρπιο, για κάποιους έχει  μεγαλύτερη σημασία και από τη απόλαυση που μπορεί να τους προσφέρει.

Εάν κοιτάξουμε δύο προϊόντα που έχουν παρόμοια θερμιδική αξία ανά 100γρ, όπως είναι τα αμύγδαλα και τα brownies, εκ πρώτης όψεως κάποιος μπορεί να πει ότι είναι ισάξια.  Αυτό όμως ισχύει μόνο αν συγκρίνουμε αποκλειστικά τις θερμίδες, αφού αυτά τα δύο προϊόντα έχουν εντελώς διαφορετική σύσταση.  Τα αμύγδαλα από τη μια, έχουν μεγάλες ποσότητες ακόρεστων λιπαρών (καλά λιπαρά) ενώ τα brownies έχουν κυρίως κορεσμένα λιπαρά( κακά λιπαρά). Τα αμύγδαλα περιέχουν πολύ μικρή ποσότητα σακχάρων, και μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών, ενώ τα brownies έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα και σχεδόν καθόλου φυτικές ίνες.

Μετρώντας θερμίδες…

Το να μετράς θερμίδες δεν έχει καμιά σχέση με τη θρεπτική αξία του τρόφιμου. Οι ερωτήσεις που πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας πριν κρίνουμε κάποιο τρόφιμο μόνο από τις θερμίδες του, είναι:

• Αυτό το τρόφιμο περιέχει καθόλου βιταμίνες?
• Τι μέταλλα περιέχει?
• Περιέχει μεγάλες ποσότητες χημικών και συντηρητικών που μπορούν να βλάψουν το σώμα μου?
• Το λίπος που περιέχει ανήκει στα “καλά” ή στα “κακά” λιπαρά ?
• Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη?

Το να κοιτάς αποκλειστικά τις θερμίδες σε μια ετικέτα κάποιου τρόφιμου δεν πρόκειται να απαντήσει καμιά από αυτές τις ερωτήσεις.  Έτσι, το να γνωρίζεις πόσες θερμίδες έχει ένα τρόφιμο, δεν σε βοηθά να καταλάβεις τι θρεπτικά συστατικά περιλαμβάνει. Για παράδειγμα, εάν καθημερινά πρέπει να καταναλώνεις 1800 θερμίδες, και αυτές τις 1800 θερμίδες τις λαμβάνεις μόνο από επεξεργασμένα προϊόντα, επιπρόσθετη ζάχαρη κτλ., είναι πολύ πιθανόν να υπάρξουν επιπτώσεις στην υγειά σου, παρόλο που καταναλώνεις την ποσότητα που χρειάζεσαι. Υπάρχουν πολλά είδη λιπαρών, υδατανθράκων και πρωτεϊνών, που ανάλογα με το τι είδος είναι, έχουν είτε θετικές είτε αρνητικές επιπτώσεις στη υγεία μας.  

Τι είναι τα τρόφιμα που έχουν πολλές θερμίδες;

Στο τομέα της επιστήμης αυτά τα τρόφιμα, ονομάζονται «ενεργειακά πυκνά» και είναι τρόφιμα τα οποία έχουν μεγάλο αριθμό θερμιδών σε αναλογία με το μέγεθος τους. Αυτά τα τρόφιμα είναι συνήθως λάδια, το βούτυρο, τηγανητά φαγητά και γλυκά. Κάποιες υγιεινές επιλογές τροφίμων που είναι ενεργειακά πυκνά αποτελούν το αβοκάντο (310 θερμίδες το ένα), οι ξηροί καρποί (800 θερμίδες ανά φλιτζάνι), το ελαιόλαδο (120 θερμίδες η κουταλιά της σούπας) .

Τι είναι τα τρόφιμα χαμηλά σε θερμίδες;

Τα τρόφιμα χαμηλά σε θερμίδες είναι αυτά που περιέχουν πολύ λίγες θερμίδες σε σχέση με το μέγεθος τους και συνήθως έχουν μεγάλη περιεκτικότητα νερού. Παραδείγματα με χαμηλές θερμίδες είναι τα φρούτα όπως οι φράουλες (50 θερμίδες ανά φλιτζάνι) και τα λαχανικά όπως το μαρούλι και το σπανάκι (16 θερμίδες ανά 2 φλιτζάνια) ή το μπρόκολο (15 θερμίδες το φλιτζάνι) .

Τι είναι τα τρόφιμα που χαρακτηρίζονται ως «κενές θερμίδες»;

Αυτά τα τρόφιμα περιέχουν πολύ λίγα ή και καθόλου θρεπτικά συστατικά και αποτελούνται συνήθως από κορεσμένα λιπαρά ή απλά σάκχαρα. Ουσιαστικά, το μόνο που σου προσφέρουν είναι ενέργεια χωρίς κάποιες βιταμίνες, μέταλλα ή φυτικές ίνες. Κάποια παραδείγματα από τρόφιμα με κενές θερμίδες είναι η πίτσα, το παγωτό, γλειφιτζούρια και επεξεργασμένα αλλαντικά όπως σαλάμι και λουκάνικα.

Συμπέρασμα..

Σταματήστε να σκέφτεστε ότι οι θερμίδες αποκλειστικά κάνουν ένα τρόφιμο κακό ή καλό, και θυμηθείτε τι ακριβώς σημαίνει θερμίδα- μονάδα μέτρησης της ενέργειας. Οι θερμίδες δεν μπορούν να είναι το μοναδικό κριτήριο σε ένα τρόφιμο, αποτελούν μόνο ένα μικροσκοπικό κομμάτι σε αυτό που ονομάζουμε «επιστήμη της διατροφής». Αφοσιωθείτε στο να ανιχνεύετε τρόφιμα που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία τα οποία θα σας βοηθήσουν να έχετε ένα υγιές σώμα.

Ελεάνα Λιασίδου

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc